छातीला कळ येत होती आणि शेवटच्या क्षणी औरंगजेब त्याच्या मुलीला झीनतला म्हणतो की, ‘इस्लाममें पुनर्जन्म नहीं मानते, पर फिर भी कभी खुदा के करम से हम वापिस इन्सान की जात में पैदा हुए, तो हम इन पहाड़ो से औऱ मराठों से लड़ने नही आयेंगे, कभी नहीं…’
बादशहाचा आवाज थांबला.
असा पुस्तकाचा शेवट होतो आणि आपण स्तब्ध होतो… महाराजांना आठवत.
आयुष्यभर मराठ्यांशी युद्ध करणारा हा सुलतान मराठ्यांविषयी मनात नेहमी आश्चर्य ठेवूनच होता.
छत्रपती शिवाजी महाराजांवर अभ्यास करताना औरंगजेब कसा होता, हे देखील वाचायला, अभ्यासायला हवं, हे नक्की. तेव्हाच आपल्याला आपल्या राजाची महती समजायला मदत होते. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी छेडलेली जंग ही आशिया खंडातील सगळ्यात सामर्थ्यवान सुलतानाविरुद्ध होती. तो सुलतान क्रूर होता, कपटी होता, धूर्त होता, हुशार होता, द्रष्टा होता. ह्या सोबतच तो भयंकर महत्वाकांक्षीही होता. थंड रक्ताचा आणि धोरणी मेंदूचा होता, लोभी होता, पण एका फकीराप्रमाणे राहत होता. धर्मवेडा किंवा धर्मांध नव्हता, पण धार्मिक वर्तन करून लोकांना भावनिक करण्याचे अद्भुत कसब त्याच्याकडे होते. त्याच्या ह्या सर्व गुणांचा वापर करून त्याच्या इतक्याच ताकदीच्या सगळ्या शत्रूंना संपवून तो मुघल तख्तावर बसला खरा, पण स्वतःला नियंती म्हणजेच मुक्कदर समजणारा हा सुलतान अखेर स्वतःचे मुक्कदर लिहू शकला नाही.
अशा कुशाग्र बुद्धी असलेल्या मुघल साम्राज्यातील बादशाहबद्दलचे हे पुस्तक…
महाराजांच्या निधनानंतर सुद्धा तब्ब्ल २६ वर्षे मराठे तळहातावर शिर घेऊन ह्या क्रूर सुलतानाशी लढले. त्या पराक्रमाची आठवण म्हणजेच औरंगजेबाची ही चरित्रकथा.
